Het WK Voetbal is voorbij, Frankrijk heeft – als beste elftal ter wereld – de bokaal in ontvangst genomen. Het beste elftal? In ieder geval het elftal dat de regels der teamkunst het best beheerst. In dat opzicht bood het WK Voetbal weer volop inspiratie voor ‘gewone’ teams op de werkvloer. Wat kunnen Nederlandse, Duitse en interculturele teams van dit WK leren en vooral: hoe kom je als (intercultureel) team tot topprestaties?

In het eerste deel van het blog ben ik ingegaan op vertrouwen, teamcultuur en flexibiliteit, terwijl in het tweede deel de verschillende teamfases en de duidelijke doelstelling aan bod zijn gekomen. In dit derde en laatste deel ga ik in op het belang van identificatie met het team, het prestatieniveau en de omgang met tegenslagen.

Identificatie met het team

Identificatie met het team en de doelstellingen is van onderschat, maar cruciaal belang. De affaire rond het fotomoment van enkele Duits-Turkse spelers met de Turkse president spreekt in dat opzicht boekdelen. De twijfel aan de loyaliteit en de identificatie van deze spelers met het Duitse elftal waren fnuikend voor de eenheid binnen het team.

Wat voor voetbalelftallen geldt, is ook belangrijk voor projectteams: zonder wij-gevoel geen team. Gemeenschappelijke rituelen helpen daarbij. Een T-shirt met de naam van het team is echt niet altijd nodig, samen koffiedrinken of een hapje eten doen ook wonderen voor het teamgevoel.

Teams op afstand, wat Nederlands-Duitse teams altijd zijn, hebben andere hulpmiddelen nodig om een wij-gevoel te creëren. Een samen gekozen logo of slogan heeft vaak een positief effect op het virtuele saamhorigheidsgevoel. Juist bij teams die elkaar zelden zien, is het bepalen van een gezamenlijk, zingevend ‘hoger’ doel essentieel voor de identificatie met het team.

Neem nu een Nederlands-Duitse werkgroep die een grensoverschrijdende buslijn in het leven wil roepen. Natuurlijk hebben de juridische medewerkers in eerste instantie een ander doel (wetgeving stroomlijnen) dan de marketingspecialisten (mooie campagne opzetten) of de controllers (eindelijk binnen het budget blijven). Dan is het zaak om al deze verschillende ‘eigen’ doelen bespreekbaar te maken en een gemeenschappelijke noemer te vinden: dat ene gezamenlijke, zingevende doel waarmee alle teamleden zich kunnen identificeren: inwoners van de grensstreek het leven makkelijker maken.

Iedereen moet presteren

Een waarheid als een koe, maar toch wordt het vaak vergeten: een teamlid van topniveau kan de kar alleen niet trekken. Het duidelijkst was dit op het WK te zien bij de elftallen die waren opgebouwd rond een sterspeler: het Argentijnse elftal rond Lionel Messi, het Portugese rond Christiano Ronaldo of het Egyptische rond Mohamed Salah. Uiterlijk in de kwartfinales konden al deze vermeende topteams de koffers pakken. Voor een topprestatie is het essentieel dat ieder teamlid presteert op een vergelijkbaar hoog niveau. Ook in dit opzicht moet het team een eenheid zijn.

Omgaan met tegenslagen

Teamspirit, ook als het (even) tegenzit. De Kroaten zijn het schoolvoorbeeld van de aanhouder die (bijna) wint en regelmatig vanuit een achterstandspositie wisten terug te komen. Ook projectteams hebben soms last van tegenwind, van dingen die in eerste instantie niet lukken of langer duren dan gepland. Juist in dergelijke situaties kunnen teamgevoel en vertrouwen in elkaar de doorslag geven voor het slagen van een project. En een team tot een nog hechtere eenheid smeden.

Een bekend verschijnsel in Duits-Nederlandse teams: Nederlanders willen snel overgaan tot het vinden van een oplossing, terwijl Duitsers eerst uitvoerig willen analyseren hoe het probleem is ontstaan alvorens over te gaan tot het vinden van een oplossing. Is er voldoende tijd, dan kan de probleemanalyse een belangrijk instrument zijn om verdere problemen te voorkomen. Dringt de tijd, dan hoort de prioriteit te liggen bij het vinden van een oplossing. Beide manieren van aanpak zijn goed en waardevol. Waar het om gaat, is om de juiste aanpak te kiezen op het juiste moment.

Een blog over teams en sport kan natuurlijk niet zonder een nabeschouwing ? Voetballen kan elk elftal op het WK. De juiste instelling, een vertrouwensvolle teamcultuur en een gemeenschappelijke doelstelling (en natuurlijk ook een beetje geluk), bepalen uiteindelijk wie na het laatste fluitsignaal de winnaar is. En of een projectteam een gemiddeld team of een topteam is.