Noord-Duitsers zijn onderkoeld, Berlijners direct en Zuid-Duitsers gezellig – er zijn legio vooroordelen over de verschillende Duitse regio’s in omloop. Welke kern van waarheid bevatten zulke stereotypen? Over die vraag heeft een team economen van de Friedrich-Schiller-Universiteit uit Jena zich gebogen, samen met psychologen uit Australië, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten. Hun antwoord: er zit wat in.

Psychologische kaart van Duitsland

U overweegt om zaken te doen in een bepaalde regio van Duitsland? Dan kan het de moeite waard zijn om een blik te werpen op de ‘psychologische kaart van Duitsland’. Hiervoor hebben de wetenschappers de antwoorden van meer dan 73.000 personen in de leeftijd van 20 tot 64 jaar geanalyseerd, die hadden deelgenomen aan een online-enquête.

Daarin werd onderzoek gedaan naar de ‘big five’, vijf dimensies waarmee iemands persoonlijkheid beschreven kan worden: extraversie/introversie, servicegerichtheid/eigenbelang, zorgvuldigheid/onzorgvuldigheid, emotionele stabiliteit/instabiliteit, openheid/geslotenheid tegenover nieuwe ervaringen.

Vanaf het moment dat iemand volwassen wordt, blijven deze kenmerken vrij stabiel. Het resultaat van het onderzoek hebben de wetenschappers samengevat in de ‘psychologische Duitslandkaart’.

Extraverte Hamburgers, zorgvuldige Mecklenburgers

Een blik op deze kaart laat zien: sommige vooroordelen hebben een kern van waarheid. Zo blijken Zuid-Duitsers en bewoners van grote steden als Berlijn, Hamburg en München extraverter te zijn dan bijvoorbeeld kustbewoners. Bewoners van Mecklenburg-Voorpommern in het Noordoosten scoren iets lager op het gebied van servicegerichtheid dan bijvoorbeeld mensen uit de streek rond Freiburg in het Zuidwesten. Daarentegen scoren de Mecklenburgers hoger op het punt van zorgvuldigheid.

Bij de emotionele stabiliteit is er iets interessants aan de hand. Wat blijkt? De tweedeling tussen regio’s met een hogere en een lagere emotionele stabiliteit komt vrij exact overeen met de historische Limes-lijn, dus de grens van het Romeinse Rijk. Ten zuiden van deze lijn zijn de mensen – volgens het onderzoek – over het algemeen emotioneel stabieler dan ten noorden ervan. Een overblijfsel van de stabiele structuren die het Romeinse Rijk eeuwenlang bood? Wie zal het zeggen.

Verschil tussen stad en platteland

Als het gaat om openheid voor nieuwe ervaringen, hebben stadsbewoners – en met name uit Berlijn, Hamburg, Keulen, Leipzig en Dresden – een streepke voor op plattelandsbewoners. Dat is echter een verschijnsel dat je in veel landen aantreft en naar mijn mening niet typisch Duits. De grotere openheid, extraversie en servicegerichtheid blijven, ook als stadsbewoners verhuizen naar het platteland. Omgekeerd zijn mensen die van het platteland naar de stad trekken opener voor nieuwe ervaringen dan diegenen, die op het platteland blijven wonen.

Wat kunnen we hiermee?

Het onderzoek verklaart niet, waarom deze regionale verschillen er zijn. Volgens de wetenschappers is er bijvoorbeeld een mogelijke samenhang tussen economisch zwakkere regio’s en een lagere emotionele stabiliteit. Het is echter nog niet duidelijk wat het gevolg is van wat.

Persoonlijk ben ik van mening, dat je voorzichtig moet omgaan met zulke indelingen. Door hun eenvoud verleiden ze snel tot stereotyperingen. Je kunt ze echter ook bewust gebruiken, bijvoorbeeld om een dialoog op gang brengen over de eigen organisatiecultuur en de vraag met welk type klant of leverancier je graag samenwerkt.

In een volgende stap willen de wetenschapper economisch relevante informatie analyseren, bijvoorbeeld of er bepaalde regio’s door de overheersende persoonlijkheidskenmerken meer startende ondernemers zijn. Wordt vervolgd dus.

Meer informatie: Psychologische kaart van Duitsland.